Đường thời đại - Thiên tiểu thuyết lịch sử chiến tranh mang chân lý thời đại

Ngày đăng: 04/11/2020 - 08:11

Bộ tiểu thuyết lịch sử Ðường thời đại gồm trọn bộ 21 tập, do nhà văn Ðặng Ðình Loan dồn công sức và tâm huyết trong nhiều năm "xây dựng". Năm 2013, 17 tập đầu đã được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản, rồi ấn hành từng tập tiếp theo, đến tháng 4/2019, tập 21 - tập cuối cùng của bộ sách đã ra mắt độc giả. Ðường thời đại được đánh giá là một bộ trường thiên tiểu thuyết tư liệu lịch sử viết về đề tài chiến tranh nhân dân; phản ánh chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta. Chứa đựng khối tư liệu đồ sộ, dưới ngòi bút “biến hóa” của tác giả, cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đã được phác họa một cách sinh động, hấp dẫn dưới hình thức tiểu thuyết lịch sử.

Nhà văn Đặng Đình Loan, tác giả bộ sách Đường thời đại tại buổi giới thiệu sách do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật và Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức năm 2013

 

<p style="box-sizing: border-box; color: rgb(33, 37, 41); font-family: -apple-system, BlinkMacSystemFont, " segoe="" ui",="" roboto,="" "helvetica="" neue",="" arial,="" "noto="" sans",="" sans-serif,="" "apple="" color="" emoji",="" "segoe="" ui="" symbol",="" emoji";="" font-size:="" 16px;="" text-align:="" justify;"="">Các cuộc chiến tranh lớn, khi đã đi qua, không những trở thành đối tượng phản ánh của lịch sử, mà còn thường trở thành đề tài thu hút các “cây viết”, các nhà bình luận, phân tích của nền văn học, nền chính trị các bên chiến tuyến. Trong lịch sử dân tộc ta, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nư­ớc là một trong những trang chói lọi nhất, hơn thế, đó còn là “một sự kiện có tầm vóc quốc tế to lớn và tính thời đại sâu sắc”1. Thắng lợi vĩ đại của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã mở ra một kỷ nguyên mới của lịch sử dân tộc, chấm dứt vĩnh viễn ách thống trị hơn một thế kỷ của chủ nghĩa đế quốc trên đất nư­ớc ta, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trên cả nư­ớc, đ­ưa cả nư­ớc tiến lên chủ nghĩa xã hội, đem lại niềm tin cho các dân tộc trên thế giới đang đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Và như một lẽ hiển nhiên, sự kiện lịch sử vĩ đại này luôn là đề tài thu hút sự quan tâm, khai thác của nhiều tác giả trong và ngoài nước, dù đã 45 năm trôi qua kể từ khi chiến tranh kết thúc.

Là một phóng viên mặt trận, từng trực tiếp tham gia chiến đấu, trải qua bao mưa bom bão đạn tại chiến trường Bình Trị Thiên, với tinh thần trách nhiệm trước lịch sử cùng với sự nhạy bén của một người làm nghệ thuật, sự tinh tế của một tâm hồn giàu xúc cảm, tác giả Đặng Đình Loan có sự trải nghiệm khá sâu sắc trước những diễn biến của cuộc kháng chiến, đồng thời sở hữu được một “kho” tư liệu khổng lồ. Đó chính là nguồn “nguyên liệu”, chất liệu quý giá để ông xây đắp, sáng tạo nên bộ thiên tiểu thuyết Đường thời đại, được “gói” trong 21 tập, tương đương khoảng 10.000 trang sách.

Trong bộ tiểu thuyết này, Đặng Đình Loan đóng vai người dẫn chuyện, nhưng cách chuyển tải sống động của ông lại khiến cho người đọc không cảm thấy mình đang quan sát những diễn biến của cuộc chiến từ bên ngoài, mà thấy như đang thực sự được nhập cuộc. Tác giả giống như người trong cuộc, vừa là người chỉ huy, vừa là người lính trực tiếp tham gia chiến trận. Đó có thể là những trận đánh, những chiến dịch có sự tham gia của đông đảo nhân vật, với những diễn biến mau lẹ, chớp nhoáng, cũng có thể là số phận thăng trầm, những câu chuyện, diễn biến tâm lý, những tính toán sâu xa của từng nhân vật… nhưng tất cả đều hướng tới và đạt được mục tiêu làm rõ bản chất chính trị và quân sự của cuộc chiến tranh ở Việt Nam, giữa một bên là cuộc chiến tranh xâm lược mang bản chất đế quốc, thực dân mới do Mỹ tiến hành, một bên là cuộc chiến tranh giải phóng giành độc lập, chủ quyền, thống nhất đất nước của nhân dân Việt Nam.

Qua hàng trăm nhân vật, được chia thành hai tuyến đối lập, tinh thần yêu chuộng hòa bình, công lý, khát vọng độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam đã được tác giả khắc họa hoàn toàn ngược lại với bản chất hiếu chiến, ngoan cố, những âm mưu, thủ đoạn cực kỳ thâm độc, tàn bạo, phi nhân tính của đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai bán nước. Miêu tả bộ mặt thật của những kẻ diều hâu đột lốt người, miệng nói hòa bình, nhưng tay bấm nút thả bom giết hại dân lành vô tội, những kẻ cuồng chiến trong Chính phủ và quân đội Hoa Kỳ như Giônxơn, Níchxơn, Oétmolen, Van…, tác giả cũng không quên khắc họa hình ảnh những người dân Mỹ yêu chuộng hòa bình xuống đường biểu tình, đốt thẻ quân dịch, phản đối chiến tranh xâm lược Việt Nam, những nhà báo tiến bộ Mỹ như Camin, Linda, Laura, Bácbara... Đối nghịch với những kẻ đầu sỏ hiếu chiến là cuộc sống, tâm tư, tình cảm của những người lính trong chiến tranh, từ sĩ quan cao cấp đến người binh nhì. Trong khói lửa chiến tranh tàn khốc, những anh bộ đội Cụ Hồ vẫn tràn đầy tinh thần lạc quan, yêu đời, hướng đến ngày hòa bình, thống nhất đất nước, chấm dứt cảnh chia ly.

Hàng loạt sự kiện nối tiếp nhau trong 21 năm đằng đẵng, từ sự kiện Ngô Đình Diệm từ chối hiệp thương tổng tuyển cử thống nhất đất nước, ra Luật 10/59, lê máy chém đi khắp miền Nam tàn sát những người yêu nước, đến Hiệp định Pari về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, cuối cùng là sự toàn thắng trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 là cả một chặng đường dài đầy gian khổ, hy sinh của dân tộc đã được tác giả mô tả khá chân thực. Dưới ngòi bút của tác giả, toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã được dựng lại một cách sống động, bạn đọc không những cảm nhận sâu sắc những hy sinh, mất mát vô cùng to lớn của nhân dân ta trong cuộc đụng đầu lịch sử với tên đế quốc lớn mạnh nhất thời đại mà còn thấy rõ sự thông minh sáng tạo, bản lĩnh kiên cường, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần dũng cảm vô song của quân và dân ta. Bằng những sự kiện, nhân vật lịch sử cụ thể, tác giả đã khắc họa khá thành công sức mạnh của cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam trong thời đại mới dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Trong Đường thời đại, đâu chỉ toàn khói lửa, đạn bom, mà tình yêu con người được khắc họa như một điểm nhấn khiến cho bộ tiểu thuyết sử thi thấm đượm tính nhân văn. Xen vào các trận đánh, các chiến dịch, là những mẩu chuyện đầy xúc động về tình bạn, tình yêu lứa đôi, tình đồng chí, đồng đội, tình cảm yêu thương chia sẻ giữa cán bộ và chiến sĩ, cấp trên và cấp dưới, sự ủng hộ, đùm bọc, chở che của nhân dân đối với cách mạng, sự ủng hộ chí tình chí nghĩa của bạn bè đồng chí khắp năm châu đối với cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc ta.

Bên cạnh những thành công, Đường thời đại cũng khó tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Do khó khăn trong việc sưu tầm và tập hợp các nguồn tài liệu, nên tác giả chưa thể khắc họa được đầy đủ, sâu sắc tài năng trí tuệ của Bộ thống soái tối cao của cuộc kháng chiến. Một số nhà lãnh đạo, tướng lĩnh cao cấp tuy có đề cập nhưng còn sơ lược. Và chắc rằng còn biết bao tấm gương chiến đấu dũng cảm của các anh hùng liệt sĩ, sự mất mát hy sinh vô bờ bến của đồng bào, đồng chí chưa thể được phản ánh hết trong bộ sách này.

Một câu hỏi lớn lâu nay luôn được nhiều người đặt ra: Vì sao dân tộc Việt Nam đã dám đánh và đã đánh thắng một kẻ địch có tiềm lực kinh tế - quân sự mạnh nhất phe đế quốc, quân đông, vũ khí, trang bị kỹ thuật hơn mình gấp nhiều lần? Bộ tiểu thuyết lịch sử Đường thời đại của tác giả Đặng Đình Loan đã góp phần luận giải câu hỏi này trên mọi bình diện của cuộc chiến tranh. Có thể nói, đây là một bộ tiểu thuyết lịch sử chiến tranh đồ sộ của văn học Việt Nam hiện đại, đã dẫn dắt người đọc đi qua những năm tháng chiến đấu đầy khó khăn, gian khổ, thử thách, chông gai nhưng rất đỗi hào hùng của dân tộc Việt Nam. Đây cũng là ấn phẩm có ý nghĩa giáo dục truyền thống cách mạng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. 

Trọn bộ Đường thời đại

(Tác giả: Đặng Đình Loan, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ấn hành)

1. Đường thời đại (tập 1) - Ai giết hai Tổng thống;

2. Đường thời đại (tập 2) - Đối mặt;

3. Đường thời đại (tập 3) - Vượt biển;

4. Đường thời đại (tập 4) - Bắt cóc hoa hậu;

5. Đường thời đại (tập 5) - Lao vào lửa;

6. Đường thời đại (tập 6) - Những cú đấm thép;

7. Đường thời đại (tập 7) - Thung lũng tử thần;

8. Đường thời đại (tập 8) - Giăng bẫy;

9. Đường thời đại (tập 9) - Mật lệnh;

10. Đường thời đại (tập 10) - Trước giờ “G”;

11. Đường thời đại (tập 11) - Tia chớp đầu mùa;

12. Đường thời đại (tập 12) - Sóng đô thành;

13. Đường thời đại (tập 13) - Sét Trị Thiên;

14. Đường thời đại (tập 14) - Vào hang sói;

15. Đường thời đại (tập 15) - Sập bẫy;

16. Đường thời đại (tập 16) - Cứu đôla;

 17. Đường thời đại (tập 17) - Vào cửa tử;

18. Đường thời đại (tập 18) - Mùa đỏ lửa;

19. Đường thời đại (tập 19) - Cứu bóng trước khung thành;

20. Đường thời đại (tập 20) - Thần tốc thẳng tiến;

21. Đường thời đại (tập 21) - Toàn thắng.

 

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, t. 37, tr. 471.

Giao Linh

Theo Tạp chí Nhịp cầu Tri thức

Bình luận