Tăng cường nhận thức về vị trí, vai trò của công tác xuất bản sách lý luận, chính trị trong tình hình hiện nay

Ngày đăng: 18/10/2013 - 15:10

Sách lý luận, chính trị có vai trò quan trọng trong việc truyền bá, bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, giáo dục, nâng cao trình độ và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tăng cường nhận thức, nâng cao chất lượng xuất bản sách lý luận, chính trị đáp ứng yêu cầu của đông đảo độc giả trong tình hình mới là nhiệm vụ chính trị quan trọng, cấp thiết của ngành xuất bản.

photo

   1. Lý luận là một phạm trù khoa học phản ánh hiện thực khách quan, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển của trí tuệ loài người trên mọi lĩnh vực tự nhiên và xã hội. Ở nước ta, lý luận chính trị được xác định là hệ thống những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, cùng những tinh hoa tư tưởng chính trị của dân tộc và nhân loại. Sách lý luận, chính trị là loại sách trực tiếp truyền bá, bảo vệ và góp phần phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng,… nhằm bảo vệ những lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam, đồng thời giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân ta có được những tri thức lý luận cần thiết, xây dựng nền tảng tư tưởng, bản lĩnh và trình độ chính trị cho cán bộ, đảng viên, nhân dân. Trong cơ cấu đề tài xuất bản, sách chính trị chỉ chiếm một tỷ lệ không cao (khoảng 3,5 đến 5% số đầu sách/năm) nhưng đây lại là một trong những bộ phận quan trọng nhất làm nên vị trí đặc thù tư tưởng - văn hóa của hoạt động xuất bản, khẳng định vị thế xuất bản là một lĩnh vực hoạt động tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và nhân dân, có nhiệm vụ xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng và khoa học của xã hội; xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam; góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành xã hội học tập.

   2. Những năm qua, công tác xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị đã có bước chuyển biến tích cực. Nội dung, hình thức, cơ cấu, thể loại của sách lý luận, chính trị ngày càng phong phú và đa dạng. Ba mảng đề tài chính là sách kinh điển và sách tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, sách lý luận và thực tiễn đổi mới, sách pháp luật và quản lý tiếp tục được các nhà xuất bản quan tâm với việc tổ chức xuất bản được nhiều công trình có giá trị, góp phần khẳng định tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; những vấn đề lý luận về đảng cầm quyền, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; giáo dục truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc, đưa những kiến thức mới về lãnh đạo chính trị, kinh tế, văn hóa vào đời sống xã hội, thực hiện các nhiệm vụ chính trị xuyên suốt của ngành xuất bản trong thời kỳ đổi mới. Sách lý luận, chính trị có nội dung phổ thông dành cho cán bộ, đảng viên, quần chúng ở cơ sở được các nhà xuất bản nỗ lực thực hiện và hoàn thành với chất lượng tốt, phục vụ kịp thời nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong từng năm, đồng thời cũng đã xuất hiện những công trình nghiên cứu có giá trị lâu dài, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới đất nước, ổn định chính trị - xã hội, tuyên truyền đối ngoại, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Hệ thống các nhà xuất bản tham gia xuất bản sách lý luận, chính trị phát triển cả số lượng và chất lượng. Bên cạnh vai trò chủ chốt của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật, hầu hết các nhà xuất bản trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình đều đã tích cực tham gia xuất bản sách lý luận, chính trị, đáp ứng tốt hơn nhu cầu giảng dạy, nghiên cứu, học tập, tìm hiểu của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo xuất bản sách lý luận, chính trị có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều văn bản chỉ đạo của các cơ quan Đảng, Nhà nước đối với hoạt động xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị được ban hành, góp phần tăng cường và đổi mới công tác xuất bản sách lý luận; định hướng kịp thời, cụ thể cho các cơ quan chủ quản và các nhà xuất bản.

   Tuy nhiên, bên cạnh một số kết quả đạt được, công tác xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị nhìn chung còn có nhiều hạn chế. Trong những năm qua, về cơ bản, sách lý luận, chính trị mới chủ yếu là các đầu sách đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, tuyên truyền, hướng dẫn. Các công trình nghiên cứu, đánh giá, tổng kết lý luận có giá trị không nhiều. Các công trình góp phần bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, đấu tranh với những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch… chưa nhiều và còn thiếu sức thuyết phục. Các đơn vị xuất bản chưa thực sự quan tâm xuất bản mảng sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại. Trong khi đó, những hiện tượng sai phạm ở mảng sách này vẫn tiếp tục diễn ra với những biểu hiện như: nhân danh đổi mới tư duy, muốn thoát ly khỏi sự lãnh đạo của Đảng, xoá bỏ lý luận và thực tiễn chủ nghĩa xã hội, đối lập dân chủ, tự do cá nhân với chủ nghĩa xã hội, cổ suý cho những xu hướng đa nguyên, đa đảng...; giới thiệu các trào lưu tư tưởng trên thế giới nhưng lại lồng vào đó những đánh giá, phê phán, phủ nhận tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác hoặc đan xen giữa nội dung lý luận đúng là những liên hệ, đánh giá chưa khách quan, thiếu chính xác về những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, hay về một số chủ trương phát triển đất nước của Đảng ta làm cho người đọc mơ hồ, lẫn lộn, gây nhiễu cho nhận thức của một bộ phận độc giả. Công tác phát hành sách lý luận, chính trị còn nhiều hạn chế, lúng túng. Mạng lưới phát hành phát triển chậm, có nơi suy giảm; chưa có sự phối hợp chặt chẽ với hệ thống thư viện, tủ sách để giải quyết tốt đầu ra cho các nhà xuất bản. Giá sách lý luận, chính trị còn cao so với thu nhập của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Sách lý luận phục vụ nhiệm vụ tuyên truyền ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và người Việt Nam ở nước ngoài còn ít. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng và công tác quản lý, quy hoạch của Nhà nước về sách lý luận, chính trị nhiều mặt còn yếu, định hướng chưa rõ. Một số chế độ, chính sách về đầu tư, thuế, nhuận bút, bản quyền tác giả, phí phát hành chậm được đổi mới. Công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý các vi phạm chưa kịp thời.

   3. Bước vào thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập quốc tế, sự nghiệp đổi mới đất nước chuyển sang một giai đoạn mới với những mục tiêu, yêu cầu cao hơn trong bối cảnh phức tạp hơn. Cả nước đang nỗ lực thoát khỏi tình trạng kém phát triển, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Bên cạnh những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử đã đạt được trong hơn 25 năm qua, đất nước cũng đang và sẽ phải đương đầu với những khó khăn, thách thức mới do tác động của mặt trái kinh tế thị trường và quá trình hội nhập, nhất là những tác động về mặt xã hội, tư tưởng. Cuộc cách mạng khoa học công nghệ, nhất là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, sâu sắc, tạo ra nhiều cơ hội và cả những thách thức gay gắt đối với quá trình phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Các thế lực cơ hội, phản động, thù địch tăng cường chống phá ta trên nhiều mặt, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, lý luận, văn hoá, thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình” ngày càng thâm độc, nham hiểm hơn. Cuộc đấu tranh ý thức hệ tiếp tục diễn ra dai dẳng, quyết liệt. Những năm tới trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận đang và sẽ xuất hiện nhiều vấn đề, lĩnh vực tư tưởng mới cần được nhận thức, đánh giá đúng để có xử lý chính xác.

   Để tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí đã xác định rõ các mục tiêu chiến lược và nhiệm vụ của công tác tư tưởng, lý luận, trong đó có một số nhiệm vụ gắn chặt với hoạt động xuất bản là:

   Thứ nhất, nghiên cứu, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; làm rõ những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin, những vấn đề cần bổ sung và phát triển cho phù hợp với thực tiễn đất nước và thời đại. Đẩy mạnh nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, tổ chức xuất bản các tác phẩm tiếp tục làm sáng tỏ nhận thức, quan niệm về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta.

   Thứ hai, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận về đảng cầm quyền, về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, về phát huy và thực thi dân chủ trong Đảng, nâng cao tầm trí tuệ và văn hoá, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.

Thứ ba, nghiên cứu sự phát triển văn hoá và con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Nghiên cứu những vấn đề mới trong lý luận và phê bình văn học, nghệ thuật phù hợp với quá trình phát triển, đồng thời phê phán, đẩy lùi các khuynh hướng, quan điểm lệch lạc, sai trái.

   Thứ tư, nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước và nhân dân; những vấn đề đặt ra trong cuộc đấu tranh tư tưởng - lý luận trong thời kỳ mới.

   Thứ năm, nghiên cứu những vấn đề cơ bản của thời đại ngày nay và của thế giới đương đại; chủ động nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc các lý thuyết phát triển, các trào lưu lý luận và các thành tựu khoa học xã hội thế giới.

   Với vị trí là một bộ phận của công tác tư tưởng - văn hóa, giữ vai trò là cầu nối từ lý luận qua bạn đọc đến với thực tiễn và từ thực tiễn phản ánh qua nhu cầu bạn đọc đến với lý luận, công tác xuất bản sách lý luận, chính trị phải đồng hành với công tác tư tưởng, lý luận để thực hiện các nhiệm vụ, hoàn thành các mục tiêu đã nêu trên cơ sở phát huy tối ưu đặc trưng của sách lý luận, chính trị, truyền bá, nghiên cứu, tổng hợp và phát triển một cách khoa học những vấn đề lý luận và thực tiễn, từ đó cung cấp cho bạn đọc một hệ thống những tri thức về khoa học chính trị, triết học, đạo đức, pháp luật…, những giá trị giúp cho việc củng cố và xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan của con người thời kỳ mới. Đó là vinh dự đồng thời cũng là trách nhiệm nặng nề của những người làm công tác xuất bản sách lý luận, chính trị.

   Cần nhiều giải pháp để công tác xuất bản sách lý luận, chính trị làm tốt trách nhiệm này bao gồm các giải pháp từ nhận thức đến tổ chức thực hiện; từ tăng cường chất lượng hoạt động của các cơ quan chỉ đạo, quản lý đến xây dựng các cơ chế, chính sách phù hợp, hỗ trợ, ưu đãi các tác giả, tác phẩm đi vào chủ đề, đề tài mũi nhọn của công tác tư tưởng, lý luận. Tuy nhiên, yêu cầu trước hết và giữ vị trí quan trọng trực tiếp chính là nâng cao năng lực và trình độ nhận thức của cơ quan chủ quản, của lãnh đạo và biên tập viên sách lý luận, chính trị. Những quan điểm chỉ đạo của Đảng được thể hiện ngắn gọn, cô đúc trong các văn kiện của Đảng, đặc biệt là Chỉ thị 20-CT/TW về Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị trong tình hình mới, Chỉ thị 42-CT/TW về Nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động xuất bản cần được các cơ quan chủ quản, lãnh đạo nhà xuất bản và biên tập viên quán triệt và vận dụng trên cơ sở nắm vững các nguyên tắc:

  - Xuất bản nói chung, đặc biệt đối với xuất bản sách lý luận, chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật. Tránh khuynh hướng tách rời, thậm chí đối lập giữa sự lãnh đạo của Đảng với sự quản lý của Nhà nước, cho rằng xuất bản chỉ có trách nhiệm hoạt động trong khuôn khổ pháp luật hoặc xuất bản đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng như một lẽ tự nhiên. Ở đây, Đảng và những người đại diện cho Đảng để chỉ đạo xuất bản phải không ngừng nâng cao bản lĩnh, trình độ, sự hiểu biết, phẩm chất… của mình mới đảm bảo được tính thuyết phục của sự lãnh đạo, chỉ đạo đó.

  - Xuất bản sách lý luận, chính trị là phương tiện thông tin, giáo dục, chỉ đạo và là sức mạnh nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực cho đất nước. Phải đảm bảo và tạo điều kiện thuận lợi cho xuất bản hoàn thành các nhiệm vụ nặng nề trên, tham gia vào đời sống xã hội kịp thời, chân thật, thể hiện được tính tư tưởng, tính nhân dân, tính chiến đấu, tính khoa họctính đa dạng của xuất bản. Cần nhận rõ một đặc điểm của xuất bản phẩm là: tính chính trị - tư tưởng của sách không nằm ngoài giá trị tổng hợp của nó, mà là một thành tố hữu cơ, cùng với tính chân thật, tính khoa học, tính đa dạng, tính nhân dân, tạo nên chất lượng toàn diện và nội tại của nó.

  - Người làm công tác xuất bản phải là chiến sĩ thực thụ trên mặt trận văn hoá, mặt trận tư tưởng, cần có bản lĩnh chính trị, có kiến thức sâu rộng, có đạo đức cách mạng và đạo đức nghề nghiệp, có năng lực nghiệp vụ vững vàng. Phẩm chất chính trị phẩm chất khoa học là hai nhân tố không thể tách rời trong người làm công tác xuất bản, nhất là xuất bản sách lý luận, chính trị.

   Quán triệt và vận dụng đúng tinh thần này là điều kiện để nâng cao chất lượng chính trị, khoa học, tính thực tiễn, tính chiến đấu, tính thuyết phục và hẫp dẫn của sách lý luận, chính trị, từ đó tiếp cận, định hướng tư tưởng một cách chủ động, sắc bén, không để bị động, bất ngờ trước mọi tình huống, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng, tạo động lực to lớn thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

TS. NGUYỄN THẾ KỶ

Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương

 

 

Bình luận