Xuất bản sách về đô thị thông minh còn gặp khó khăn

Trong khuôn khổ Tuần lễ Doanh nhân và Sách, sáng 13/10/2020, Ban tổ chức Tuần lễ đã phối hợp với Hội nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh và Trường Đại học Văn Lang tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Sách về đô thị thông minh”. Đây cũng là sự kiện chào mừng Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI và Ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10.

Các diễn giả tham dự Tọa đàm

Sách viết về đô thị thông minh tại Việt Nam còn thiếu 

Mở đầu Tọa đàm, ông Lê Hoàng - Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Giám đốc Công ty Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định: “Đô thị hóa tất yếu sẽ thúc đẩy phát triển đô thị thông minh phù hợp với xu thế chung của thế giới, đó cũng là lý do lãnh đạo thành phố sớm phê duyệt Đề án “Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành thành phố thông minh giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến 2025”.

Định nghĩa một cách ngắn gọn, ông Hoàng cho biết, đô thị thông minh là đô thị sáng tạo sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông và các phương tiện khác để cải thiện chất lượng cuộc sống và dịch vụ đô thị. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng mô hình “thành phố thông minh” song song với “thành phố xã hội” với mục tiêu tạo dựng cuộc sống “giản dị, ít nhân tạo, nhiều tự nhiên”.

Khẳng định xây dựng đô thị thông minh chỉ là một lựa chọn trên con đường hiện đại hóa chứ không phải là con đường tất yếu của mọi xã hội, nhưng ông Hoàng cũng chỉ ra một thực tế là tại Việt Nam đến thời điểm này, vẫn chưa có một tài liệu nào đề cập đến vấn đề này một cách toàn diện, cụ thể và hoàn chỉnh. Vấn đề đặt ra là cần có giải pháp để truyền tải thông tin toàn diện, cập nhật đến với cộng đồng.

TS. Trịnh Ngọc Minh, Giám đốc Phát triển công nghệ Công ty cổ phần Dịch vụ Công nghệ Tin học HPT cũng cho rằng, trên thế giới có khá nhiều sách về đô thị thông minh, trên Amazon đang có gần 800 đầu sách về chủ đề này, trong đó có khoảng 100 cuốn được khuyến khích là đáng đọc nhất, nhưng chưa có cuốn nào dịch ra tiếng Việt. Ông dẫn chứng, có 27 đầu sách nói về đô thị thông minh thì có 13 cuốn do người Việt viết, còn lại là sách mua bản quyền nước ngoài. “Trong số đó là những đầu sách về trí tuệ nhân tạo (AI), robot, chuyển đổi số, công nghiệp tương lai, thoạt nghe có vẻ không liên quan đến chủ đề đô thị thông minh nhưng thực chất nó là yếu tố làm nên đô thị thông minh”, ông Minh khẳng định.

Cùng nhận định trên, TS.KTS. Ngô Minh Hùng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Di sản Văn hóa và Phát triển Trường Đại học Văn Lang cho rằng, rất ít đầu sách đi vào vấn đề của từng địa phương, khu vực. Hiện Thành phố Hồ Chí Minh đi sau trong quá trình ứng dụng các mô hình đô thị hiện đại của thế giới nhưng chưa có một hình mẫu chuẩn nào cho Việt Nam cũng như Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, quá trình học hỏi các mô hình của thế giới thường có độ chênh với thực tế, vì vậy, việc tư duy xây dựng đô thị thông minh sử dụng những giải pháp phi vật thể, đáp ứng các nhu cầu của xã hội, tức là dựa vào nhu cầu thực tế để từ đó sẽ có những quyết sách phù hợp vẫn còn nhiều khoảng trống.

Ông Phạm Chí Thành, Q. Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật trả lời phỏng vấn tại Tọa đàm

Dưới góc độ nhà xuất bản, ông Phạm Chí Thành, Q. Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đưa ra thông tin lạc quan khi cho rằng, hiện nay Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật là một trong những đơn vị xuất bản nhiều đầu sách về chủ đề đô thị thông minh. Theo ông, các đầu sách hiện nay của Nhà xuất bản tiếp cận trên hai góc độ: học thuật và phổ thông. Đặc biệt, trong số đó là cuốn sách Xây dựng và phát triển thành phố thông minh bảo đảm các chỉ số an ninh, an sinh, an toàn trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư của Thượng tướng, PGS.TS. Nguyễn Văn Thành nhìn nhận vấn đề đô thị thông minh ở Việt Nam dưới nhiều góc độ tiếp cận, từ những bài học của các mô hình trên thế giới đến những ứng dụng vào thực tiễn của nhiều địa phương như: Hải Phòng, Cần Thơ,… và đưa ra nhiều vấn đề sẽ phát sinh trong quá trình xây dựng đô thị thông minh.

Q. Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nhấn mạnh: Xây dựng đô thị thông minh phải xuất phát từ nhu cầu thực tế của người dân đô thị, xem họ đang cần gì, trên cơ sở đó để tiếp cận. Chẳng hạn như kết hôn, giao dịch bất động sản sau này có phải tới phường, phòng công chứng làm thủ tục đăng ký hay làm qua mạng? Rồi việc quản lý hồ sơ bệnh nhân liên thông từ cấp y tế phường, quận tới hệ thống các bệnh viện. Hay như quản lý hộ tịch, thông tin cá nhân, thông tin về các dịch vụ công,… cũng phải được số hóa. Đó là những vấn đề đô thị thông minh cần giải quyết.

Sách dành cho các cơ quan chức năng và doanh nghiệp là cấp bách

Lý giải vì sao có chủ trương của thành phố nhưng rất ít sách về chủ đề đô thị thông minh, ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, Chủ tịch hội đồng quản trị Sài Gòn Books cho biết, trong số ba đối tượng quan tâm loại sách này là công dân thông minh, doanh nghiệp thông minh và chính quyền thông minh. Hai nhóm đối tượng đầu rất quan trọng, là đối tượng phục vụ mà các nhà xuất bản hướng, với mục tiêu làm sao cho giới trẻ tiếp cận công nghệ và hiểu quy tắc ứng xử trong đô thị thông minh; làm sao cho doanh nghiệp điều hành hiệu quả trong đô thị thông minh và thậm chí đưa ra những giải pháp điều hành thông minh hơn.

Sở dĩ ở Việt Nam có rất ít đầu sách viết về đô thị thông minh vì theo ông Quỳnh: “Việc xuất bản một cuốn sách phải có giá trị khi nằm trên tay người đọc. Nếu sách còn nằm trên kệ sách thì giá trị bằng 0”.

Để giải quyết nút thắt này, Chủ tịch Sài Gòn Books nêu giải pháp: “Để người dân, giới trẻ tìm đọc sách về đô thị thông minh, trí tuệ nhân tạo, cách mạng công nghiệp 4.0 thì sách phải giải quyết đúng... nỗi đau, những vấn đề mà độc giả đang hướng đến. Kế đến là công tác truyền thông. Một cuốn sách hay mà công tác truyền thông không phù hợp cũng không đến được với người đọc. Và đáng buồn là đến bây giờ, vẫn không có nhiều đầu sách đáp ứng được hai tiêu chí này”.

Riêng sách dành cho khối chính quyền, bên cạnh Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, ông Quỳnh kiến nghị cần thêm sự đặt hàng, sự định hướng của cơ quan chính quyền, đưa ra hệ thống sách về đô thị thông minh và phân bổ để tránh tình trạng dồn vào một chủ đề mà bỏ qua những vấn đề khác. Đặc biệt, vấn đề truyền thông sách giúp bạn đọc quan tâm tìm kiếm cần đẩy mạnh và tạo phong trào để lan tỏa.

Ông Ngô Minh Hùng cũng đề xuất, nên có sự tổng hợp về quá trình kế thừa, xây dựng đô thị Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh trong hơn 300 năm qua vào một đầu sách. Ông Trần Trọng Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh: “Phải làm thế nào để sách viết về đô thị thông minh lan tỏa đến trường học, cách viết làm sao mang tính phổ thông”.

Chia sẻ động lực để viết sách về đô thị thông minh, diễn giả Nguyễn Phi Vân cho rằng, hiện có nhiều bạn trẻ rất giỏi, hiểu rất rõ về 4.0, về chuyển đổi số nhưng chưa bao giờ viết sách hoặc chưa dám viết. Nên chăng tổ chức một cuộc phát động để các bạn trẻ mạnh dạn chia sẻ tri thức của họ.

Bà chia sẻ thêm: “Năm 2017, khi dự sự kiện startup lớn nhất ở Phần Lan, được thăm ba đô thị thông minh lớn nhất Phần Lan, họ chia sẻ lý do xây dựng đô thị thông minh vì nơi đó người dân hạnh phúc hơn, để trẻ em an toàn hơn. Tháng 10/2019, tại Hội nghị thượng đỉnh của 180 thị trường chia sẻ về chủ đề “Làm gì để đô thị an toàn cho trẻ em” tại Columbia, Việt Nam cũng nhận được giải thưởng trẻ em sáng tạo và an toàn cho Việt Nam. Khi được hỏi vì sao các em đưa ra ý tưởng như vậy, các em cho biết: “Đô thị thông minh là nơi các em cảm thấy an toàn, nơi không có rác, không có người ăn xin và là nơi chúng em được yêu thương”. Từ góc nhìn của các cư dân trẻ ở một đô thị sắp thông minh, tôi đã viết hai cuốn sách Tôi, tương lai và thế giới (về kỹ năng sống số, những phẩm chất của con người để chống chọi với mặt trái của công nghệ) và Nym - Tôi của tương lai (công nghệ ảnh hưởng đến đời sống, sự nghiệp, tương lai của chúng ta thế nào, làm sao có thể đưa kỹ năng sống số đến cho từng người dân để họ không cảm thấy bị áp lực khi nói về đô thị thông minh).

Dưới góc nhìn của một doanh nghiệp xây dựng, ông Lê Viết Hải, Tổng Giám đốc Công ty Xây dựng Hòa Bình đóng góp ý kiến: “Cần có chiến lược tổng thể để triển khai đô thị thông minh một cách hiệu quả. Nhà nước đặt hàng thế nào cho quy mô đô thị khác nhau, tiêu chuẩn nào để kết nối các chuỗi đô thị thông minh ở ba miền có sự đồng bộ, nhất quán. Sau đó là quốc gia thông minh, hướng đến khu vực thông minh, thế giới thông minh”.

Ông nhấn mạnh: “Cần có những nhà tư vấn nước ngoài kết hợp với trong nước đưa ra những nhiệm vụ triển khai, tiêu chuẩn cụ thể. Sau đó tìm kiếm những nhà thầu, nhà chuyên môn để triển khai sẽ tiết kiệm nhiều chi phí cho quốc gia. Còn nếu mạnh ai lấy làm, tự thuê nhà thầu, tự tìm kiếm nguyên liệu thiết bị thì sẽ gây lãng phí'”.

Phát biểu kết thúc Tọa đàm, ông Trần Hoàng, Phó Tổng Biên tập phụ trách Báo Doanh nhân Sài Gòn cho biết, trên cơ sở kiến nghị và từ ý tưởng mang tính gợi mở của các diễn giả, Ban tổ chức sẽ tổng hợp báo cáo gửi đến Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và Sở Thông tin và Truyền thông để chiến lược phát triển đô thị thông minh thật sự thành công theo nguyện vọng của Đảng bộ, chính quyền và người dân Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo ông Trần Hoàng, sách viết về đô thị thông minh có vai trò hết sức quan trọng trong giai đoạn triển khai thực hiện chiến lược phát triển đô thị thông minh hiện nay. Qua sách để các nhà quản lý, các cơ quan truyền thông hiểu đúng về đô thị thông minh để từ đó xây dựng chính sách quản lý đúng và truyền thông đúng để doanh nghiệp và người dân hiểu đúng.

Mô hình một đô thị thông minh thành công ở châu Âu chưa chắc đúng khi áp dụng vào Việt Nam, “Hạnh phúc của người dân tại một đô thị thông minh phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố văn hóa, tập quán sinh hoạt. Theo đó, chỉ có thể tham khảo mô hình đô thị thông minh ở nước ngoài khoảng 50% về ứng dụng công nghệ, còn lại là của chúng ta, của các cơ quan có chức năng liên quan, của những nhà văn hóa, doanh nghiệp và nên xin ý kiến người dân”, ông Hoàng cho hay. 

Một lượng công việc lớn của các nhà xuất bản còn ở phía trước và ông Trần Hoàng cho rằng, hiện nay sách dành cho các cơ quan chức năng, các công chức có liên quan đến đô thị thông minh và doanh nghiệp kinh doanh bất động sản là cấp bách khi kế hoạch xây dựng đô thị thông minh đã bắt đầu.

Theo Báo Doanh nhân Sài gòn