Tránh dư thừa gây lãng phí
Lịch là một sản phẩm của văn hóa. Đã từ lâu, cứ vào mỗi dịp Tết, cuốn lịch đã trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu đối với đại đa số người dân Việt Nam. Nắm bắt được nhu cầu này, thời gian qua, nhất là trong hơn một thập niên trở lại đây, thị trường lịch Tết đã phát triển rất rầm rộ.
Không ai có thể phủ nhận những đóng góp tích cực của các NXB trong lĩnh vực nói trên. Tuy nhiên, trong sự “bùng nổ” ấy đã phát sinh rất nhiều vấn đề bất cập, đặc biệt là về mặt số lượng. Lúc cao điểm, mỗi năm có không dưới 100 triệu cuốn lịch block được tung ra thị trường. Do “cung” vượt xa “cầu” nên đã xuất hiện sự cạnh tranh chụp giật, ăn xổi ở thì, rất thiếu lành mạnh. Thực tế, sau mỗi mùa lịch, có nhiều NXB lãi tiền tỷ, nhưng cũng có không ít NXB lỗ bạc tỷ. Lượng lịch block tồn kho hàng năm đã trở thành giấy vụn.
Ông Nguyễn An Tiêm, Phó Vụ trưởng Vụ Báo chí Xuất bản – Ban Tuyên giáo Trung ương cho biết, cả nước hiện nay có khoảng 18 triệu gia đình, trong đó có khoảng 16 triệu gia đình có đủ khả năng và nhu cầu sử dụng lịch Tết. Để tránh dư thừa, lãng phí, các NXB trong cả nước chỉ nên sản xuất ở mức từ 14 triệu đến 16 triệu cuốn lịch block/năm là vừa đủ.
Biết là vậy, nhưng hầu hết các NXB mỗi năm đều đăng ký sản xuất ở mức 1 triệu cuốn lịch block/NXB. Nếu lấy con số 64 NXB hiện nay (trong đó có 3 NXB vừa đăng ký thành lập mới đây chưa tham gia sản xuất lịch Tết năm 2012 là NXB Đại học Vinh, NXB Đại học Nông nghiệp, NXB Đại học Kinh tế TP.HCM) nhân với con số đăng ký sản xuất nói trên thì sẽ thấy sự lãng phí lớn cho xã hội.
Theo kiến nghị của Hội Xuất bản Việt Nam, việc xuất bản lịch block trong giai đoạn hiện nay cần được quan tâm như một cơ chế đặc thù, tạo điều kiện cho các NXB vừa đạt được hiệu quả kinh tế, vừa thực hiện tốt hơn nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nước giao phó. Quan điểm này cũng được Ban Tuyên giáo Trung ương đồng thuận.
Phải biết chia ngọt sẻ bùi
Để tránh tình trạng “bội cung”, thời gian qua, Cục Xuất bản cũng như Hội Xuất bản Việt Nam đã chủ động tìm hướng đi mới: một mặt “siết” lại nguồn “cung”, mặt khác phân bổ đồng đều số lượng lịch block cho các NXB. Nếu như năm ngoái, chỉ tiêu đó là 270 ngàn cuốn đối với một NXB thì năm nay con số đó được nâng lên thành 280 ngàn cuốn đối với một NXB.
Ngoài những đơn vị đã đồng thuận với chủ trương trên, hiện có 4 NXB xin được làm với số lượng nhiều hơn chỉ tiêu đó. Ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ cho biết, NXB Trẻ là một trong 4 NXB xin nới lỏng chủ trương. “Năng lực làm 1 triệu block lịch mỗi năm không phải NXB nào cũng làm được. Cho nên, những đơn vị nào không đủ khả năng về tài chính thì nên xã hội hóa chỉ tiêu đó cho các NXB khác làm”, ông Nhựt kiến nghị.
Tuy nhiên, quan điểm này vẫn chưa thể thuyết phục đối với những người “cùng hội cùng thuyền” khác. Ông Nguyễn Văn Cừ, Giám đốc NXB Văn học cho rằng, việc Hội Xuất bản Việt Nam và Cục Xuất bản đưa ra chỉ tiêu bình quân như trên là rất có lợi cho các NXB. Vì vậy, Cục Xuất bản phải đứng trên quan điểm thiểu số phục tùng đa số để kêu gọi các NXB cùng hướng đến một tiếng nói chung, chia ngọt sẻ bùi với nhau thì tốt hơn, chứ không nên làm khác đi.
Cũng như năm ngoái, năm nay các NXB tiếp tục chia thành 4 nhóm xuất bản lịch block, đó là các nhóm: Chính trị - Xã hội, Văn hóa - Giáo dục, Khoa học - Công nghệ và nhóm Nông nghiệp. Theo Cục Xuất bản, những đơn vị nào có đối tác liên kết vượt quá số lượng quy định thì nên đàm phán lại với đối tác theo xu hướng giảm xuống theo đúng chỉ tiêu đã đề ra, nếu không phải đăng ký xuất bản với nhiều NXB, chứ không nên vượt rào.
Đặc biệt, mùa lịch năm nay các cơ quan quản lý nhà nước sẽ tiếp tục áp dụng việc dán tem để chống lại tình trạng in lậu. Loại tem này sẽ được áp dụng theo công nghệ số hóa, theo đó, mỗi block lịch sẽ được dán một con tem như một giấy “chứng minh nhân dân”. Hiện Cục Xuất bản đang cân nhắc nên sử dụng một loại tem hay hai loại tem và đối với mỗi loại như thế nên sử dụng ba màu hay bốn màu. Trong một văn bản gửi Hội Xuất bản Việt Nam, cơ quan chủ quản các NXB và các NXB ngày 5/7/2011, Bộ TT&TT cũng đã yêu cầu các đơn vị nói trên cần xây dựng phương án sản xuất lịch block cho 5 năm tới phù hợp với yêu cầu thực tế và đúng với các quy định của pháp luật.
Theo ông Nguyễn Kiểm, Cục trưởng Cục Xuất bản, thị hiếu mua lịch giảm, trong khi thời gian bán lịch lại ngắn. Trên cơ sở cân nhắc đầu ra cho sản phẩm lịch block, năm nay Cục Xuất bản dự kiến con số đó vào khoảng 17 triệu cuốn, do vậy việc phân bổ số lượng 280 ngàn cuốn cho mỗi NXB là hoàn toàn hợp lý.
Ngô Ngãi
Bài đăng trên báo Bưu điện Việt Nam số 82
Theo NXBCAND
.png)
