Hải quan Việt Nam thành lập theo Sắc lệnh số 27/SL ngày 10/9/1945 của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển, Hải quan Việt Nam đã tích cực thực hiện công tác quản lý nhà nước về hải quan đối với hàng hóa, phương tiện vận tải xuất nhập khẩu, quá cảnh; đồng thời phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền và an ninh kinh tế quốc gia.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, ngành Hải quan góp phần quan trọng thực hiện nhiệm vụ bảo đảm giao thương ở vùng giải phóng, đấu tranh ngăn chặn hoạt động xâm nhập hàng hóa, vũ khí của địch. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, nhiều cán bộ đã anh dũng hy sinh trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bước vào thời kỳ đổi mới, trước yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước, hội nhập quốc tế, ngành Hải quan đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện quản lý rủi ro, góp phần giảm chi phí, thời gian cho doanh nghiệp, thúc đẩy xuất nhập khẩu, thu hút đầu tư. Ngành đã tích cực áp dụng chuẩn mực quốc tế, mở rộng hợp tác với hải quan các nước, nâng cao uy tín, vị thế của Hải quan Việt Nam trên trường quốc tế.
Nhằm ghi lại chặng đường 80 năm xây dựng và trưởng thành của Hải quan Việt Nam trong công cuộc phát triển của đất nước, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Hải quan Việt Nam - 80 năm xây dựng và trưởng thành (1945 - 2025) do Cục Hải quan, Bộ Tài chính tổ chức biên soạn.
Cuốn sách tái hiện lại những thành tựu nổi bật, cùng những câu chuyện, hình ảnh sinh động về các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Hải quan qua các thời kỳ lịch sử trong suốt 80 năm xây dựng và phát triển. Đây không chỉ là tư liệu quý nhằm ghi nhận, tri ân cống hiến của các thế hệ cán bộ, nhân viên Hải quan, mà còn phục vụ công tác nghiên cứu, học tập, là nguồn động viên, cổ vũ các thế hệ công chức Hải quan hôm nay và mai sau tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, nỗ lực phấn đấu, học tập, lao động, công tác, xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, chuyên nghiệp, hiện đại, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước.
