Xây dựng ngành xuất bản tinh gọn, chất lượng, hiện đại hóa

Năm 2022, ngành xuất bản Việt Nam đã triển khai số hóa thị trường xuất bản, phát triển đa dạng thị trường không chỉ dừng ở sách điện tử, mà cả sách nói, sách tóm tắt.

Theo số liệu từ Cục Xuất bản, In và Phát hành, lượng xuất bản phẩm bình quân đầu người trong năm qua là 4,9 bản cứng (tăng 5,4%). Nếu tính cả sách điện tử, sách nói, số liệu lên tới 5,3 bản/người/năm. Con số này cho thấy xu hướng tích cực của thị trường xuất bản, của văn hóa đọc.

Để đánh giá kết quả đạt được trong năm và đề ra phương hướng cho ngành xuất bản, Ban Tuyên giáo Trung ương đã phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam, tổ chức Hội nghị giao ban cơ quan chủ quản nhà xuất bản năm 2022.

Hội nghị giao ban cơ quan chủ quản nhà xuất bản năm 2022

Phát triển thị trường sách điện tử cả về chiều ngang lẫn chiều sâu

Số hóa thị trường xuất bản, một lần nữa, là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm. Phát biểu tại hội nghị, ông Tống Văn Thanh, Vụ trưởng Báo chí - Xuất bản, Ban Tuyên giáo Trung ương cho biết, ngành xuất bản 2022 đã có sự kết hợp hài hòa giữa thị trường sách in và sách điện tử. Nhiều cơ quan như Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Tổng cục Thống kê… đều quan tâm và đầu tư vào công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực xuất bản.

Báo cáo hoạt động xuất bản và công tác chủ quản năm 2022, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, nhận xét ngành xuất bản bước vào 2022 với nhiều thuận lợi, được sự hỗ trợ từ Nhà nước, sự ủng hộ của bạn đọc.

Khuynh hướng chung là không xuất bản quá nhiều đầu sách, không xuất bản tràn lan mà theo hướng tinh lọc. Dù vậy, số đầu sách phát hành ở Việt Nam năm 2022 vẫn đứng đầu khu vực Đông Nam Á, với 34.496 đầu sách (chưa bao gồm sách điện tử, sách nói…). Số sách nộp lưu chiểu giảm, nhưng số bản sách tăng cao, vượt chỉ tiêu. Tính đến tháng 11, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ghi nhận được hơn 487 triệu bản sách in.

Bên cạnh thị trường sách giấy, xuất bản cũng phát triển mạnh trên nền tảng số. Ông Nguyễn Nguyên cho rằng quá trình chuyển đổi số đã được đẩy nhanh, số doanh nghiệp hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử tiếp tục tăng. Nếu như năm 2018 chỉ có 2 doanh nghiệp tham gia thị trường này thì đến nay đã có 19 nhà xuất bản đăng ký phát hành sách trên nền tảng số. Ông Nguyên nhận xét con số này so ra với khu vực chưa phải là lớn nhưng cho thấy nỗ lực đáng kể của ngành xuất bản nước nhà.

Riêng trong mảng sách điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông ghi nhận 3.200 xuất bản phẩm với 15 triệu lượt người sử dụng (tương đương 32-35 triệu bản sách được đọc), tăng 59% so với năm trước.

Số liệu thống kê cho thấy xuất bản điện tử tại Việt Nam đang phát triển nhanh, mạnh. Đặc biệt, có 2 thị trường mới đã hình thành: sách nói và sách tinh gọn. Ông Nguyễn Nguyên đánh giá đây là hai thị trường tiềm năng, có thể được đông đảo độc giả đại chúng đón nhận.

Nhận xét chung về thị trường sách điện tử, ông Nguyễn Nguyên cho rằng thị trường có phát triển, tuy nhiên mới chỉ về chiều ngang, chứ chưa về chiều sâu. Vì vậy, tầm nhìn thời gian tới của ngành là làm sao cho xuất bản điện tử đem lại được doanh thu cao.

Coi xuất bản là một ngành kinh tế công nghệ

Trong số các nhiệm vụ công tác chủ quản xuất bản năm 2023, Vụ trưởng Báo chí - Xuất bản nhấn mạnh: Đầu tư, cải thiện cơ sở vật chất cho kỹ thuật, đầu tư nâng cấp trụ sở, tăng cường các trang thiết bị tác nghiệp, tạo điều kiện cho nhà xuất bản nâng cao chất lượng xuất bản phẩm.

Đặc biệt, việc hỗ trợ các đề án nghiên cứu phát triển xuất bản phẩm điện tử được ông Tống Văn Thanh nhấn mạnh. Theo ông, đây là công tác nhằm đáp ứng xu hướng của nền xuất bản trong thời kỳ mới.

Đồng tình với ý kiến này, ông Hoàng Vĩnh Bảo, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, cho rằng cần tăng cường phát động phong trào chuyển đổi số trong hoạt động xuất bản và phát hành sách.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, khẳng định: “Phải coi xuất bản là một ngành kinh tế công nghệ”. Ông cho rằng cần xây dựng bộ công cụ đo, bộ tiêu chí xếp hạng để làm thành những mắt xích trong hệ sinh thái xuất bản.

Bên cạnh đó, để xuất bản điện tử phát triển thuận lợi, cần đầu tư giải pháp công nghệ, có chế tài xử lý tình trạng sách lậu trên không gian mạng.

Ngoài ra, cơ chế trả nhuận bút cho xuất bản phẩm điện từ cũng nên được nghiên cứu lại, để các tác giả và người làm xuất bản cảm thấy an tâm, đủ động lực cống hiến.

Để hoạt động xuất bản điện tử đạt được lợi nhuận tốt, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng các đơn vị xuất bản cũng cần cẩn trọng trong việc phát triển nền tảng điện tử. Thay vì phát triển nhiều nền tảng số, nên đầu tư vào một nền tảng chung. Một nền tảng chung sẽ không chỉ có sức hút với độc giả hơn, mà còn tránh lãng phí nguồn ngân sách, nguồn lực nhà nước.

Hội nghị đã đặt ra nhiều nhiệm vụ cho ngành xuất bản. Kết luận Hội nghị, ông Trần Thanh Lâm, Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, khẳng định xu hướng xuất bản với 3 tiêu chí: tinh gọn, chất lượng và hiện đại hóa.

Theo Zing.vn